Arangkada of Leo Lastimosa for November 28, 2010

Bugkos sa Pinoy

Dunay duha ka buwag nga bag-ong mga pagtuon nga pulos nisuway pagsukod sa pag-ila sa mga Pilipinhon sa ilang kaugalingon, pinasikad sa managlahi nga mga panghitabo, nga niresulta sa managlahi nga panglantaw:

• Usa ka pagtuon nakakaplag nga mapagarbuhon kaayo ang mga Pinoy nga moangkon nga Pilipino sila matag daog ni Manny Pacquiao batok sa langyaw nga mga boksidor; ug
• Laing pagtuon nakakaplag nga maglisod ang mga Pinoy pag-ila sa ilang kaugalngon nga Pilipino pagkahuman sa kamatayon sa lokal ug langyawng mga bihag human sa duguon nga hostage crisis sa Luneta niadtong Agosto.

-o0o-

Gipasabot sa mga tigpasiugda nga ang ilang mga pagtuon kuwang pa aron mamahimong makiangayon nga sukaranan sa pagsusi unsay gyoy tinuoray nga pagtan-aw sa mga Pinoy sa ilang kaugalingon.  Gikinahanglan pa ang dugang, mas lapad ug mas lawom nga mga pagtuon una mapatin-aw kining maong higanteng kalibog.
Apan ang duha ka pagtuon igo lang nidason sa atong inadlaw nga mga kasinatian.  May Pinoy gani nga mosikat sa ubang kanasuran, mobukad ang atong atay ug motuyhakaw ang atong garbo paggakos nila.  Apan may Pinoy gani nga magpakauwaw, labi na kon mabantang sa tibuok kalibotan, di ta ganahan nga moila niya.  Tokar-tokar ba diay ang atong pagka Pinoy?  Mao ba ni hinungdan nga hangtod karon lisod kaayo tang hiusahon?

-o0o-

Ambot kanus-a ni nagsugod:  Sa ato pa bang nag-iyahay nga katiguwangan?  O sa panahon na, ug gipasamotan na lang, sa pagpangulipon sa mga langyaw?  Ang mga Katsila, Amerikanhon ug Hapones pulos nisabong nato.  Aron mag-unay ug magkatibuwaag.  Inay maghugpong sa pagpalingkawas sa atong kaugalingon.
Ang atong katiguwangan wa mosagop sa kamatuoran nga usa ta ka nasud ug katawhan.  Hangtod nakaamgo sa bugkos sa atong kaliwat silang Jose Rizal ug Sultan Kudarat.  Apan way naminaw ni Rizal (Si Andres Bonifacio niila sa iyang rebolusyon nga ila sa Katagalogan).  Ug si Kudarat, samtang nagmalampuson pagpabiling gawasnon sa iyang teritoryo sa Mindanao, nigamit sa panaghiusa pag-umol og business model nga gisunod sa Abu Sayyaf.

-o0o-

Kanus-a makaamgo ang mga Pinoy nga managsama ang bulok sa atong panit, nga puno sa kamabayanihon ang atong kasaysayan ug nga wa tay di mahimo kon magkahiusa lang?  Kanus-a ta mohunong pagpaburot sa pipila ka mga butang nga makapaaway, ug mosugod pagpalambo sa mas daghang mga butang nga makahugpong, sa mga Sugbuanon, Tagalog, Ilonggo, Tausug, Ilokano, Bol-anon, Waray ug uban natong kaliwat?
Daotang balita alang sa mga politiko nga nagdahom nga ilang mapadayon ang maniobra sa mga langyaw pagbuak-buak sa atong katiguwangan:  Natilawan na natong garbo sa panaghiusa, bisan unsa kadaklit, sa mga rebolusyon sa Edsa, mga kadaogan nilang Pacquiao ug ubang bantogang mga Pinoy; ug kining hiniusang kasinatian mas gamhanan ug malungtaron kay wali nilang Rizal ug Kudarat.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 27, 2010

Global ang local

Human sa upat ka dekada isip usa sa labing dakong haligi sa industriya sa musika, ug pila ka buwan human hingpit nga nabuak ang iyang Apo Hiking Society, si Jim Paredes nipahibawo sa alang niya di malalis nga kamatuoran:  Malampuson nga makasud sa kalibotanong merkado ang musikang Pinoy kon mopatigbabaw sa iyang tinuod nga tingog, bulok ug mensahe.

Matod ni Paredes ang nangaging mga pagsuway sa Pinoy nga mga kompositor ug mga mag-aawit pagsud sa Estados Unidos ug ubang kanasuran napakyas.  Kay ang mga mag-aawit ray Pinoy.  Ang ilang mga awit ug mensahe hinuwaman gikan sa mas naila na nga mga langyaw.

-o0o-

Si Paredes nituki sa kasaysayan sa OPM (Original Pilipino Music) atol sa tigom sa mga representante sa nagkalainlaing sektor nga naglihok sa industriya sa musika--gikan sa pagpangopya nato sa mga Kano niadtong 1960s ug sa pagtumaw ug pagdominar sa OPMs (nga termino ni Danny Javier, kauban ni Paredes sa Apo) sa 1970s ug 1980s, hangtod sa pagbalik na sab natog pangopya sa mga Kano sa 1990s hangtod karon.
Alang ni Paredes duha ra ka awit sa Pilipinas ang nailhan sa tibuok kalibotan:

• Anak ni Freddie Aguilar (nga gihubad sa nagkalainlaing pinulongan, apan mas gipalabi sa mga langyaw ang orihinal nga Tinagalog); ug
• Dahil sa Iyo (tungod ni kanhi unang ginang Imelda Marcos, kinsa nakakumbinser sa Lettermen paghimo sa ilang kaugalingong bersiyon).

-o0o-

Gihulagway ni Paredes silang Charice Pempengco, Arnel Pineda ug Lea Salonga, ang tulo ka Pinoy nga mga mag-aawit nga nabantog pag-ayo sa tibuok kalibotan, nga mga "hardware."  Apan di gyod sila tinuod nga sukaranan paghimong kalibotanon sa musikang Pinoy kay igo ra man silang nikanta sa langyawng mga awit.
Ang "software" sa musikang Pinoy, alang ni Paredes, mao ang paggamit sa mga pinulongan sa nagkalainlaing lalawigan sa Pilipinas, tuno ug mensahe nga maghulagway sa adunahan natong kultura ug kasaysayan.  Nga niya pa mas dako og kahigayonan nga maggikan sa mga musikero sa Mindanao.

-o0o-

Giawhag ni Paredes ang mga magsusuwat, mag-aawit, mga sakop sa media ug ubang sektor sa pagsugod na paghiusa sa pagdasig sa katawhan sa paghupot og garbo, pagmahal ug pagpatigbabaw sa ilang kaugalingong kultura, inay pag-umol og mga panagway pinasikad sa ilang gihangad nga mga langyaw.
Nipasabot si Paredes nga mohatag lang og pagtagad ang ubang kanasuran sa mga awit nga Pinoy kon paluyohan sila sa kinabag-an sa katawhang Pilipinhon.  Gitumbok niya ang mga awit sa Korea, Africa ug Latin America nga nisikat lang dihang nabantog na pag-ayo sa mga nasud nga ilang gigikanan.  Nga kasagaran nagpabilin sa ilang orihinal nga titik ug tuno, wa Ininglesa ni ipahaom sa mga estilo nga naandan sa Hollywood o sa Billboard Top 40.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com