Arangkada of Leo Lastimosa for April 29, 2011

Budhi sa OFWs

Plunder man o dili, ang pagpabalhin ni kanhi presidente Gloria Arroyo og P530 milyones gikan sa Overseas Workers Welfare Administration (OWWA) ngadto sa laing buhatan usa ka bangis nga pagbudli sa makaluluoy nga Overseas Filipino Workers (OFWs).  Nga makahinumdom sa siyam ka tuig niyang pamunoan sa kaabunda sa ulug-ulog ug sa kanihit sa matinud-anon nga pagpanalipod sa ilang interes.
Sa panahon ni Arroyo, kanunayng gibalibaran ang OFWs nga naapiki sa ilang pagpanrabaho sa ubang kanasuran nga way igong pundo ang OWWA alang sa paghatag nila og legal nga hinabang sa mga kaso nga ilang gipasaka o giatubang, o plite kon kinahanglan nang papaulion aron makalikay sa dugang panaugdaog, o bisan plitehan pagpabalik sa ilang mga patayng lawas.  Mao nga higanteng eskandalo nga ang ilang kuwarta gigamit diay sa laing katuyoan.

-o0o-

Ang matag OFW kinahanglang mobayad og $25 sa OWWA sa di pa siyang kalarga pagtuman sa iyang kontrata sa panrabaho sa ubang kanasuran.  Wa kaikyas sa obligasyon ang minilyon ka OFWs nga nanggawas sa Pilipinas matag tuig.  Ang ilang singot ug dugo ug, sa pipila ka kaso, kinabuhi maoy hinungdan sa pagkatumpi sa dakong pundo sa OWWA.  Nga sa labing uwahing banabana niabot na og kapin sa P14 bilyones.
Di kana ang labing dakong tampo sa OFWs.  Ang mas dagko nilang dollar remittances nakatabang pag-ayo sa atong nasudnong ekonomiya.  Gani, ang minilyon ka dolyar nga ilang gipada sa ilang mga kapamilya dinhi maoy gipasidunggan nga nakapalingkawas sa ekonomiya sa Pilipinas gikan sa hingpit nga pagkahagsa, sama sa ubang mga nasud, atol sa pag-ulbo sa kalibotanong krisis sa panalapi niadtong 1997.

-o0o-

Unsa may bugti nga ilang nadawat?  Gawas sa ulug-ulog nga sila ang bag-ong mga bayani?  May mga opisyal ba sa atong mga embahada sa nagkalainlaing kanasuran nga nitabang nila dihang giyatakan ang mga probisyon sa ilang mga kontrata sa panrabaho nga niusab sa gikatakdang trabaho ug nipaubos sa nauyonang suholan?
Bisan sa kadako sa ilang amot sa nasudnong ekonomiya, ang OFWs inutil pagpanalipod sa ilang kaugalingon ug hukas sa pangabuso sa langyawng kabaybayonan.  Ang pipila nila nga wa nang kaagwanta, nanglayas gikan sa mga pangabuso ug nidangop sa mga embahada giawhag pagbalik sa ilang employers aron di sila makiha og breach of contract.

-o0o-

Si kanhi solicitor general Frank Chavez, nga maoy nikiha ni Arroyo og plunder tungod sa gibalhin nga pundo sa OWWA, nagduda nga ang P530 milyones gigamit ni Arroyo sa iyang kampanya pagka presidente sa 2004.  Dako nang tulubagon ni Arroyo ug sa mga opisyal nga nagpagamit sa ilang kaugalingon.
Apan ang mas dakong tulubagon ni Arroyo ug kaubanan mao ang batakang pag-atiman ug panalipod nga ilang gihikaw gikan sa tinuorayng mga tag-iya sa kuwarta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 28, 2011

        Bulilyaso cards

    Pila ka gasoline stations sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas nga makabasa sa smart cards nga maoy agian sa fuel subsidy ngadto sa PUJ drivers?  Ang transport groups nabalaka nga ang gasoline stations ra sa mga dakbayan ang takos nga mobasa sa smart cards ug ang kinabag-an, labi na ang mga nahimutang sa kalungsoran, dili.  Apan di silang kahatag sa tukmang numero.
    Ang mga tagduma sa gasoline stations namalibad sab nga wa silay kasayuran pila nila ang may kahimanan sa point of sale (POS) nga makasubay sa tanan nilang transaksiyon.  Apan niangkon nga managlahi ang POS systems nga gigamit sa nagkalainlaing oil companies busa managlahi sab ang smart cards nga ilang mabasa.

-o0o-

    Maong nidangop mi sa Department of Energy (DOE).  Kansang usa sa mga gimbuhaton mao ang pagbantay sa operasyon sa gasoline stations.  Nagtuo mi nga ang DOE maoy labing suhito pila ka gasoline stations ang nag-operate karon sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas ug kon pila nila ang takos nga makabasa sa smart cards nga gipasiugdahan sa ilang ulohang buhatan.
    Si Engr. Saul Gonzales, OIC Director sa DOE Visayas, nitug-an namo nga wa say kasayuran ang ilang buhatan.  Niangkon sab siya nga wa sila konsultaha sa ilang ulohang buhatan sa wa pa mahukmi nga smart cards maoy gamitong kahimanan pagpanghatag sa P450 milyones nga Public Transport Assistance Program (PTAP).

-o0o-

    Unsa man diay gipasikaran sa mga nag-umol sa PTAP, nga gipanguholan sa Sugbuanong Energy Secretary Jose Rene Almendras, sa pag-insistir sa paggamit og smart cards, nga nakahimong mas langay ug komplikado sa pag-apud-apod sa fuel subsidy?  Hinaot nga di ni kinuha gikan lang sa tumoy sa ilang buhok ug kutob lang sa suwat-suwat sa papel.
    Di hinuon kapasanginlan si Almendras nga wa mangonsulta.  Usa sa gipatawag sa iyang buhatan mao si Ryan Benjamin Yu, tsirman sa Citrasco.  Kansang sugyot nga certification na lang sa LTFRB ang basehan sa subsidy gisalikway dayon sa DOE.

-o0o-

    Kasagaran sa gasoline stations sa Petron naggamit sa POS terminals sa Banco de Oro.  Kasagaran sa gasoline stations sa Pilipinas Shell naggamit sa POS terminals sa Citibank.  Unsaon man nila pagbasa sa smart cards nga hinimo sa Bank of the Philippine Islands (BPI)?
    Si Almendras gipasaligan sa BPI nga magtukod sila og infrastratura aron mabasa sa ubang POS terminals ang ilang cards.  Kanus-a pa man ni mahuman?  Tukoran ba sab og POS terminals ang gasoline stations nga manumano?  Unahon pag-apud-apod ang smart cards sa Metro Manila sa tibuok buwan sa Mayo.  Mahimong sa Hunyo na kasugdan pagpanghatag ang smart cards sa Sugbo ug ubang mga lalawigan.  Kinsay nag-ingon nga nagdali ang Malakanyang sa pagtabang sa direktang naigo sa krisis sa lana?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 26, 2011

        Paugat sa lana
    Tan-awon nato ang labok sa bag-ong pamunoan sa Department of Energy (DOE) nga gipangulohan sa Sugbuanong kalihim nga si Jose Rene Almendras.  Kinsa nangayo og katin-awan sa higanteng mga kompaniya sa lana nganong nipasaka sa ilang presyo sa niaging semana.  Hinaot nga di lang to tungod sa kauwaw nga wa tahura ang panghinaot sa DOE nga papahuwayon ang mga konsumidor sa lana atol sa Semana Santa.
    Sa ilang suwat ngadto sa Chevron Philippines, Pilipinas Shell, Seaoil ug Total, ang DOE nitataw nga ang usbaw nga P0.25 ngadto sa P0.70 matag litro mas taas kay sa ilang kuwentada.  Sa laktod, gipasanginlan sa DOE ang mga kompaniya sa lana nga nanikas ug nagpaburot sa ilang ginansiya.

-o0o-

    Ang gihimo nilang Almendras ug kaubanan sukwahi sa pagpa-ituy-itoy sa karaang liderato sa DOE.  Kansang kanhi kalihim, si anhing Angelo Reyes, nagdumili pagsusi sa mga transaksiyon sa tulo ka higanteng mga kompaniya sa lana.  Bisan gimandoan na sa korte nga ablihan sa DOE ang mga libro sa Petron, Shell ug Chevron tungod sa pasangil sa mga konsumidor nga gimaniobra ang presyo sa ilang mga produkto sa lana, si Reyes niinsistir nga wa siyay gahom sa paglili sa mga transaksiyon sa lana.
    Tininuod na ba ang pangisog nilang Almendras ug kaubanan?  O igo lang nagpa-pogi?  Atubangan sa pasangil sa milintanteng mga pundok nga nakigkonsabo sila sa mga kompaniya sa lana?  Ug sa pagtulisok ni kanhi presidente Gloria Arroyo nga napakyas si Presidente Noynoy Aquino pagpabiling ubos sa presyo sa lana?

-o0o-

    Human nadawat ang suwat sa DOE, ang Chevron ray nitalaw:  Gipatuman dayon ang us-os sa presyo usa ka adlaw human sa pagpatuman sa kontrobersiyal nga uminto niadtong Martes Santo.  Way katin-awan ang Chevron sa kalit nilang pagbalitok.
    Labaw pang way ek ang Shell, Seaoil ug Total sa ilang paugat.  Hinaot nga may kaisog silang Almendras ug kaubanan pagsusi sa kamatuoran.  Ug di lang ni salida nga gipanghinaot nga maka-ulug-ulog sa katawhan hangtod nga matabonan na lang sa mas bag-ong mga kontrobersiya.

-o0o-

    Ulug-ulog man o tininuod, si Almendras wa pa mahuman:

• Nipasalig siya nga mous-os ang presyo sa lana karong semanaha, ang presyo sa krudo ang labing dako og tidlom, ug malansang presyo sa liquified petroleum gas (LPG); ug
• Nihatag og iyang kaugalingong kuwentada nga mas barato ang presyo sa mga produkto sa lana sa Pilipinas karon kay sa mga presyo atol sa pamunoang Arroyo, bisan kon ang presyo sa lana sa merkado sa kalibotan karon mas taas pa, tungod sa gubat sa Libya ug sa politikanhong krisis sa giktadura nga mga nasud sa tungatungang sidlakan, kay sa pagsulbong pag-ayo sa presyo tungod sa lapad nga kanihit sa suplay niadtong 2008.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 25, 2011

                Kaligdong sa PB

        Usa sa mga kawsa nga kusganong gibarugan ni Bise Gobernador Greg Sanchez, nga gikahadlokang mabiyaan karong masakiton na siya, mao ang pagpanalipod sa kaligdong sa Provincial Board (PB) gikan sa paggawong sa buhatan ni Gobernador Gwen Garcia.  Bisan sa wa pa mahibaw-i ang iyang kanser sa baga, si Sanchez ray nagtikaw-tikaw pagkuwestiyon sa giingong pagpanghilabot ni Garcia sa pagpaggawas sa ilang pundo ug sa paglab-as sa kontrata sa mga kawani sa PB.

Bisan gidasonan sa Civil Service Commission (CSC) ang baruganan ni Sanchez batok sa pagputol ni Garcia sa kontrata sa mga kawani sa PB, gipaabot nga mosamot kamingaw ang iyang kawsa karon nga hastang iyang mga suod niangkon nga himatyon na si Sanchez.

-o0o-

        Mangisog ba ang nipuli ni Sanchez, si Acting Vice Governor Agnes Magpale, pagdason sab sa iyang baruganan?  Niadtong makatingog pa si Sanchez, giawhag niya silang Magpale ug ubang sakop sa PB pagbatok sa giingong mga timaan sa pagka diktador ni Garcia:

1. Ang pagpahamtang og mga bayranan sa mga pasahero ug mga tag-iya og sakyanan sa South Bus Terminal bisan way enabling ordinance sa PB;
2. Ang paghatag ni P20 milyones nga donasyon ngadto ni kanhi defense secretary Gibo Teodoro nga way pagtugot gikan sa PB;
3. Pagpugong sa Local Assistance Fund (LAF) sa mga sakop sa PB; ug
4. Pagputol sa kontrata sa 57 ka mga kawani sa iyang buhatan sa PB.

-o0o-

        Sukad niadtong baskog pa si Sanchez hangtod karong wa na siya igkita sa mga Sugbuanon, mingaw pa sa tirana ang mga sakop sa PB mahitungod sa kontrobersiya sa kakuwang nila og kaugalingnan.  Kasaligang mga tinubdan niingon nga tungod ni sa kamadanihon sa ilang kabuhong kon magpabiling mga alyado ni Garcia kon itandi sa dakong huwaw nga nihasmag ni Sanchez human nibiya sa partido sa gobernadora.

        Mahimo ganing molusot ang mga sakop sa PB nga si Sanchez ang ilang idolo.  Kay si Sanchez nisugod na lang pagtukol sa pagkontrolar ni Garcia sa PB dihang nibiya na sa partidong One Cebu niadtong Disyembre 2009.

-o0o-

        Karong luya na si Sancez, nga igo na lang ganing motamla inay mopirma sa mga dokumento sa iyang mga kaso, takos pa ba nga makapanalipod sa iyang kaugalingon sa protesta sa piniliay nga gipasaka ni Glenn Soco, ang naparot nga running mate ni Garcia sa piniliay sa Mayo sa niaging tuig?  Giasalikway ni Sanchez ang pasangil ni Soco nga ebidensiya sa tikas ang depektusong election returns sa Cabangcalan ug Tipolo sa Mandaue City.

        Dakog epekto ang interes ni Sanchez sa kaso:  Kon makumbinser niyang Comelec, si Magpale ang motiwas sa iyang termino hangtod sa 2013; apan kon si Soco ang makakumbinser sa Comelec, si Soco di si Magpale ang mopuli ni Sanchez.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 24, 2011

Ilad sa Dole
Kon lisod ang pagpangita og trabaho, mas lisod pangitaon ang gisangyaw sa gobyerno nga sayon nga paagi sa pagpangita og trabaho.  Tungod sa taas nga bakasyon sa Semana Santa, nakahigayon ko pagsubay sa gisaad sa Department of Labor and Employment (Dole) nga komprehensibong listahan sa mga posisyon nga labing gipangita sa mga industriya.
Matod ni Labor Secretary Rosalinda Baldoz ang ilang listahan maoy mopahiyos sa dakong kang-a tali sa mga kurso nga natiwas sa mga gradwado ug sa aktuwal nga panginahanglan sa mga kompaniya.  Nga akong nasaksihan sa mga job fair nga among gipasiugdahan.  Labihang daghanang aplikante, apan pipila ray na-HOTS (hired on the spot).
Akong napamatud-an nga pagarpar ray nag-ayo ni Baldoz.

-o0o-

Makapabilib ang pasalig ni Baldoz nga ang lapad nilang pagtuon nisangpot sa pagtigom sa "key labor market information."  Apil nang listahan sa katakos sa mga trabahante nga maoy labing gipangita sa mga kompaniya.  Di lang karon kon dili hangtod sa mosunod nga napu ka tuig.
Kinsa man tuod ang di makuryuso?  Ako dayong giadto ang ilang website (www.dole.gov.ph) ug gipangita ang iyang giingon nga Dole Project JobsFit site.  Wa koy nakit-an.  Gilukop nako pagsuhid ang kinatibuk-an nilang home page.  Hangtod nga nasiplatan nako sa ubos ang link sa ilang "Current Projects."  Nga naglakip sa laing duha ka links sa "Job Fair Schedule" ug sa "Career Guide."

-o0o-

Bahala na kon lahi sa gi-advertise nga "JobsFit," akong gi-click ang "Career Guide."  Ang naabling pahina nipahibawo nga ang Career Guide "is a series of occupational briefs that provides information on hard to fill and highly-in-demand occupations identified during the 2006 National Manpower Summit and the 2007 National Human Resource Conference. The Career Guides contain such information as the nature of the job, its education and competency requirements, earnings, employment and job outlook... (more info)
Akong gi-click ang link nga "more info."  Human sa pipila ka panghuy-ab, giingnan ko sa Google nga wa na ang pahina.  Apan nitanyag og cached copy.

-o0o-

Salamat sa cached copy, nga hulagway sa Google sa karaang pahina sa wa mawagtang, akong nakita ang listahan.  May mga trabaho sa agriculture, industry ug services.  May buwag nga lista sa trabaho sa mga gradwado sa basic education, high school, technical vocational ug kolehiyo.  Akong gi-click ang link sa matag trabaho, giingnan na sab kong wa nang mga pahina.
May nakahunghong bang Baldoz nga di igkita ang iyang gipagarpar nga "JobsFit"?  May nakapahibawo ba niya nga ang listahan sa mga trabaho nga giingong highly-in-demand pulos ra titulo ug way detalye mga panginahanglan ug suholan.  Nakapamalandong ko sa pagkahugno sa mga gradwado nga nituo ni Baldoz.  Nangaluya gyod tingali pag-ayo maong way naglangas pagreklamo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 21, 2011

              Siete Palabras

        Una ug bugtong higayon nga nakaapil ko og "Siete Palabras" nahitabo kapid-an na ka tuig ang nilabay dihang labong pa ang akong buhok ug gamay pang akong tiyan.  Gidapit ko sa duha ka higanteng magsisibya sa Sugbo nga pulos na nitaliwan, silang Emil Rizada Jr. ug Cerge Remonde, sa Argao, habagatang Sugbo.

        Wa ko motug-an nila, apan akong isulti ninyo karon, nga nikuyog ko di tungod sa kahinam pagbasa ug pagpaminaw sa emosyonal nga pagbatbat sa Kataposang Pito ka Pulong ni Hesukristo sa Krus.  Kon dili tungod sa abunda nga pagkaon nga pulos utan ug isda sa harianon nga panimay nga pahigayonan sa kalihokan.

-o0o-

        Labihang daghana nang tawo sa among pag-abot.  Naandan na diay nga magtapok gyod sila matag Biyernes Santo aron maminaw sa banggiitang mga mamumulong nga mohatag og kinabuhi sa "Siete Palabras."  Nga nahimo na sang tinuig nga panaad nga, bisan unsa kadaghan sa ilang gimbuhaton, tumanon gyod nilang Noy Emil ug Cerge.

        Gikuyawan ko pagkakita sa daghang mga tawo nga nag-alirong sa gamayng luna among ludhan samtang magbasa sa karaan nga gamay nga libro nga, alang nako, maoy labing maayong hubad "Siete Palabras."  Kasibugon na unta ko apan nakalili sab sa dakong hikay.  Maong bisan sa akong kalinghod, ug sa ulug-ulog nilang Noy Emil ug Cerge, namahala na lang.

-o0o-

        Nagsunod ming tulo.  Akoy gipabasa nila sa ikalima, si Noy Emil sa ikaunom ug si Cerge sa ikapito.  Samtang naminaw sa nag-una nga mga mamumulong, nasihag nako sa solemneng panagway sa mga nanambong nga gipaabot nila ang turno sa ilang kinaham ug naandan na nilang mga komentarista.  Di hinuon diyutay ang nahibung kinsa ko ug nganong naapil ko sa tapok.

        Sa akong turno, nikurog ang mikropono.  Apan gihinginlan ang kakulba pinaagi sa pag-isa sa akong tingog.  Daghang pung nga Latin nga wa nako masabti.  Kalima na tingali to nakong tuaw og "M.C., tan-awa ang atong Ginoo sa Krus" dihang gihunghongan kong Noy Emil nga, "Mga Cristianos na, 'Dong."

-o0o-

        Ang akong kauwaw wa kabadlong sa gana sa kumbira.  Way bisan usang nanungog.  Maong sa akong libro ang mga Argawanon ang labing masinabuton.  Apan tingali ang kauwaw maoy nakapugong nako pagbalik ni pagbasa sa "Siete Palabras" bisan asa.

        Nahuwasan hinuon ko dihang giistoryahan ni Marlon Bellita sa DYAB, kinsa 19 na ka tuig nga nituman sa samang panaad, nga sa tungatunga sa usa sa ilang "Siete Palabras," nanaog ang nagda ni Hesukristo sa krus kay kaihion na kaayo.  Ug wa gihapoy makalabaw sa opisyal nga "Siete Palabras" sa Artsidyosesis sa Sugbo:  Igo gyong nahuman si kanhi arsobispo Ricardo Kardinal Vidal sa iyang conclusion, giilog sa usa ka obispo ang mikropono aron pagtuaw, "Kining Siete Palabras hatod kaninyo sa Rural Bank sa Naval!"  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 19, 2011

 

               Recall sa Danao

Kon determinado gyod ang kampo ni Danao City Vice Mayor Ramonito Durano III pag-recall ni Mayor Ramon Durano Jr., ug kon may sukaranan ang mga huhungihong nga ipa-recall sab sa kampo ni Kongresista Tomas Osmeña si Cebu City Mayor Michael Rama, angay silang pahinumdoman nga gitangtang na sa Kongreso ang preparatory recall assembly nga naghatag og gahom sa mayoriya sa mga barangay kapitan ug konsehal pag-recall sa mayor.

 

Ma-recall lang si Mayor Durano kon mamirma sa petisyon batok niya ang 15,737 ka botante (20% sa ilang voting population nga 78,686).  Mas daghan ang gikinahanglan pag-recall ni Rama:  51,632 ka botante (10% sa voting population nga 516,232).  Di maglisod ang ilang mga kaatbang pagtigom sa mga pirma pagpugos nila pagsumiter sa ilang kaugalingon sa recall election human sa Mayo 11 karong tuiga ug sa di pa ang Mayo 11 sunod tuig.

-o0o-

Way take 2 ang recall.  Kausa ra mapa-recall silang Durano ug Rama sud sa usa ka tuig nga lugway.  Kon mapakyas ang mga tigpasiugda sa unang pagsuway, makatiwas silang Durano ug Rama sa termino hangtod sa 2013.  Bisan padaghanay ra sa pirma ang basehan sa recall, ang petisyon kinahanglang maglakip sa:

• Mga ngan ug pinuy-anan sa nagpasiugda sa petisyon uban ang ilang pirma;
• Barangay, dakbayan, distrito ug lalawigan nga gipuy-an sa petitioners;
• Ngan sa opisyal nga gipa-recall; ug
• Mubo nga asoy sa mga sukaranan sa recall.

-o0o-

Mao ni kuti--ang kinatibuk-ang proseso sa recall:

• Ang sinuwat nga petisyon sa recall, nga pirmahan sa mga representante sa petitioners atubangan sa election registrar, isang-at sa lokal nga Comelec;
• Sud sa 15 ka adlaw, ang Comelec mo-certify nga tukma ang gidaghanon sa pirma;
• Tulo ka adlaw human sa certification, ang Comelec mohatag sa gipa-recall nga opisyal og kopya sa petisyon nga ipatik sab sa pamantalaan kausa matag semana sa tulo ka sunudsunod nga semana ug ipasundayag ang mga kopya sa publikong mga dapit gikan sa 10 ngadto sa 20 ka adlaw;
• Ang Comelec mo-verify sa katinuod sa mga pirma sa petitioners ug rehistradong mga botante ug mohatag og higayon sa mga mokuwestiyon sa mga pirma;
• Ang Comelec manawat og mga piliunon ug mopatik sa lista nga maglakip sa opisyal nga gipa-recall.

-o0o-

Ang recall election itakda sud sa 30 ka adlaw human nahingpit ang proseso.  Matangtang ang gipa-recall nga opisyal kon mapili ug mo-qualify nang mopuli niya.  Apan kon ang opisyal ang makakuha sa labing daghang boto, malab-as ang iyang mandato ug makapadayon sa iyang pangatungdanan.

Napakyas ang pagpa-recall ni kanhi mayor Osmeña niadtong 2003 tungod sa technicality.  Napakyas sab ang kasagaran sa uban pang nangaging recall petitions tungod sa kakuwang sa panahon ug kuwarta sa Comelec.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 17, 2011

Ang bracelet

Si Lorelie Pongcol, 32, mahimo untang mamakak sa iyang pagprenda sa gold bracelet nga nakit-an sa iyang kapuyo nga si Orlando Sambilad.  Apan iyang gitug-anan ang kawani sa pawnshop sa Tupas St., Pasil, Cebu City nga nakit-an to nila uban sa ginamit nga mga sinina gikan sa Cathay Hardware sa Plaridel St., Cebu City.
Martes sa gabii, Abril 5, nanghatag og used clothing ang mga hardware sa Plaridel ngadto sa sidewalk vendors, apil silang Orlando ug Lorelie.  Miyerkules sa buntag, Abril 6, giprenda ni Lorelie ang bracelet.  Nakaplagan sa pawnshop nga 75% nga US gold, 71.8 gramos ug balor og P200,000 ang bracelet ug mahimong iprenda og P100,000.  Apan giprenda lang ni Lorelie og P50,000.

-o0o-

Nakatimaho dayon sa transaksiyon ang sakop sa Theft and Robbery Section (TRS) sa Cebu City Police Office (CCPO).  Labi na kay nakadawat silag alarma nga nawad-an og P1 milyon nga balor sa alahas, apil nang mga bracelet, ang gilungkab nga bay sa Phase 3 sa St. Jude Acres sa Bulacao, Cebu City niadtong Abril 3, Dominggo, tulo ka adlaw sa wa pang prenda.
Gipakuha dayong TRS Chief Bonifacio Garciano ang bracelet.  Apan kinahanglan nang mobayad og P750 sa pawnshop.  Gipatawag dayong Garciano ang tag-iya sa gilungkab nga bay, si Faye Suzette Calumba, 32.  Kinsa mahimo sab untang mamakak ug mangangkon sa bracelet.  Apan nitug-an nga di to iya.

-o0o-

Si Konsehal Tantan Sabalones, chairman sa committee on peace and order sa Pasil Barangay Council, mahimo ra untang magpalingug-lingog dihang gisumbongan sa inahan ni Lorelie nga gitanggong ang iyang anak sa TRS.  Apan gitawgan ni Tantan ang iyang amigo nga si Junrey Nadela sa TV Patrol Central Visayas.
Si Junrey mahimo untang magpabungul-bungol ug mopalabi sa mas dagkong alarma.  Apan iyang natino sa Cathay nga nanghatag gyod sila og mga sinina ug ni Garciano nga gitipigan nilang bracelet.  Siyay unang nakapahibawo sa mga Sugbuanon sa kontrobersiya sa bracelet.

-o0o-

Mahimong may motulisok nilang Orlando ug Lorelie nganong giprenda ang bracelet inay iuli ngadto sa Cathay.  Mahimong may mopahinumdom sab sa mga nangangkon nga naapil ang bracelet sa mga sinina nga ilang gihatag sa tinuorayng kahulogan sa charity--giving until it hurts.  Mahimong may mobuyag sab sa sa nga sa pawnshop nga naneguro pagkolekta sa 1.5% nga interes sa P50,000 bisan wa nila mabayri bisan usa ka dako si Lorelie.  Mahimo sang dudahan si Garciano sa pagtipig sa bracelet hangtod nga gipa-imbestigar siyang Mayor Mike Rama.
Apan kinsa man tang mohukom nila?  Angayng panaminan ang maayong mga binuhatan nilang Lorelie, Tantan ug Junrey ug sa TRS.  Hinaot nga maadtong bracelet sa tinuorayng tag-iya.  O, kon di na man mailhan, sa tinuorayng nagkinahanglan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 12, 2011

        Kalang-og sa Ombudsman

    Kon may nahibilin pa nga bisan gamay na lang kaligdong ang mga opisyal ug mga kawani sa Ombudsman, hagbay ra unta silang namiya sa katungdanan:

• Kay unsaon man nimo pagpabilin sa buhatan kansang pangu mas gikaintapan sa pagyaka sa mga kasong pagpangawkaw kay sa pagdaog nila atubangan sa Sandiganbayan?;
• Unsaon man nimo pagpadayon pagpangalagad ubos sa pangu nga mas ganahan nga motila ug modupa sa iyang mga padrino ug padrina kay sa pagpalambo sa kampanya batok sa pagpangawkaw?; ug
• Makaangkon ba sila og garbo sa buhatan nga duha ra ka barangay kapitan ang labing taas nga mga opisyal sa gobyerno nga napakonbikto human sa dul-an sa dekada?

-o0o-

    Ambot unsay ilang nakit-an ni Ombudsman Merceditas Gutierrez.  Napugos ba lang pagdawat niya bisan klarong di takos?  Nilingiw ba lang sa pagpamugos ni kanhi presidente Gloria Arroyo pagpahimutang ni Gutierrez sa posisyon aron makapadayon pagpanalipod nila bisan wa na sa Malakanyang?
    Inay magduda, ang mga opisyal ug mga kawani sa Ombudsman mahinangpong nidawata sa mga timaan sa paglikoy ni Gutierrez:

• Nanghatag og makabuhong nga bonus sa pagka absuwelto gikan sa nangaging mga kaso sa impeachment batok niya; ug
• Nanghatag og pasidungog di sa labing malampusong graft investigators kon dili sa mga kawani nga makasul-ob sa labing matahom nga sinina nga Filipiniana sa flag-raising ceremonies matag Lunes.

-o0o-

    Kon wa kahibawo unsay salida ni Gutierrez sa ilang ulohang buhatan, ang taga Visayas Ombudsman gipakita sa daghan niyang paukyab sa Sugbo.  Inay mohatag og makahuloganong mensahe pagdasig sa kampanya batok sa pangurakot, nagsige hinuon og kanta-kanta og "Pilipinas Kong Mahal."
    Sa iyang pagduaw sa Dakbayan sa Lapulapu, si Gutierrez nipirma og kauyonan pag-deputize sa mga magpapatigayon nga nangahas pagbarug batok sa pamunoan ni kanhi mayor Arturo Radaza.  Gipasakaan dayon nila si Radaza og mga kasong pagpangawkaw.  Nga hangtod karon, kongresista na lang si Radaza, padayong giyak-an ni Gutierrez.

-o0o-

    Si Gutierrez way kalainan sa mga kawatan nga iya untang bantayan.  Gitagoan niya gikan sa Malakanyang, Civil Service Commission ug media ang tanan niyang statements of assets, liabilities and net worth (SALN).   Gibasura ni Gutierrez ang lagda sa iyang gipulihang si Simeon Marcelo nga naghatag og gahom sa iyang mga pangabaga pagresolber sa mga kaso.  Gusto ni Gutierrez nga sublion niyang tanan maong nagtumpi pag-ayong mga kaso sa iyang buhatan.
    Gipakaingon sa mga kawani ug mga opisyal sa Ombudsman nga malikayan nilang binuang ni Gutierrez pinaagi sa pagdasig sa mga nagkinihaay paghusay sa ilang panagsungi.  Maong bisan ang mga kawatan gidasig pag-uli sa ilang kinawat ug ang mga gikawatan paghangop nga nauli pang ilang kabtangan.  Sa ilang pagpabilin, bisan ang labing ligdong nga mga kawani ug mga opisyal sa Ombudsman inanay nang natakdan sa kalang-og.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 9, 2011

Buslot sa PTAP

Nangonsulta ang Malakanyang sa sektor sa transportasyon sa wa pa ipahibawo ang Public Transport Assistance Program (PTAP).  Gikonsulta di lang ang transport groups sa kaulohan kon dili hasta na ang taga Kabisay-an ug Mindanao.  Usa sa gidapit pagtambong sa konsultasyon sa kaulohan sa niaging buwan mao si Ryan Benjamin Yu, tsirman sa Citrasco (Cebu Integrated Transport Services Cooperative).
Mao nay maayong balita.  Lahi sa nangaging mga pamunoan nga mo-diretso lang og patuman sa mga programa sa way pagpangutana sa mga hingtungdan, gipaminaw sa Malakanyang ang sektor nga direktang maapektahan sa PTAP sa wa pa sugdi pag-umol ang mga lagda.

Ang daotang balita:  Segun ni Yu way bisan usa sa ilang sugyot ang gipaminaw.

-o0o-

Usa sa labing huyang nga aspeto sa P450 milyones nga PTAP nga nakit-an ni Yu mao ang paggamit og smart cards.  Gitumbok niya ang mosunod nga mga hinungdan:

• Ang dako kaayong gasto paghimo sa smart cards, nga hangtod karon wa pa itug-an sa Malakanyang kon pila, nga maggamit lang sud sa usa o duha ka buwan, mas kapuslan kon idugang sa subsidy nga P1,050 matag PUJ o P35 lang matag adlaw;
• Ang smart cards di maggamit sa kinabag-an sa gasoline stations nga di pa computerized, mahimo ganing di mabasa sa computerized gas stations nga naghupot og lahi nga sistema; ug
• Abtan og siyam-siyam ang Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) una maapud-apod ang smart cards sa 10,000 ka PUJs sa Sugbo ug kapin sa 200,000 ka PUJs sa ubang bahin sa nasud.

-o0o-

Nagduda sab si Yu kon mahuman bang pagprinta sa smart cards karong buwana aron maapud-apod na, suma sa saad sa Sugbuanong Energy Secretary Jose Rene Almendras, sugod sa Mayo 1.  Matod ni Yu haskang dugaya pang mahuman sa smart cards kon tinud-on nga sukipan sa license plate number ug franchise number sa matag PUJ.
Ang alternatibong sugyot sa transport groups atol sa konsultasyon niadtong Marso, nga gisalikway sa mga tigpasiugda:  Ang paggamit sa certification nga pinirmahan sa regional directors sa LTFRB sa paghatag sa P1 nga usbaw sa plitehan sayo ning tuiga.

-o0o-

Bisan tuod ang LTFRB certification gihatag lang sa PUJs nga may balidong prangkisa, mahimong nakamenos sa ordinaryong piraso sa papel ang mga utok sa PTAP.  Mas bilib sila sa smart cards nga ilang gipasalig nga puno sa security features aron di matikas ni kapahimuslan.
Apan dakong opisyal sa gobyerno, nga tigpaminaw sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya, nahadlok nga nabutaan rang Malakanyang sa teknolohiya.  Matod niya ang smart cards bisan sa tanang panagang mahimong kawaton, gamiton sa lain ug tilukon.  Kay ang gasoline stations, bisan unsa ka-computerized, mas interesado sa halin kay sa kalamposan sa PTAP.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 8, 2011

                Pagpilot sa ngabil

        Kapin na sa gatos ka pasyente ang nakapalista alang sa libreng operasyon sa mga may kakulian sa ngabil ug lingagngagan nga himuon sa tibuok semana sunod semana.  Ikatulong tuig na ni sa panaghugpong sa Operation Rainbow sa Australia ug sa Kiwanis Club of Cebu aron paghatag og kahigayonan sa mga bata nga makapuyo og normal nga kinabuhi bisan sa ilang kakulian.

        Makaparehistro ka pa hangtod karong Sabado, Abril 9, pinaagi sa pagtawag sa Lapulapu City District Hospital, nga maoy pahigayonan sa tibuok kalihokan, sa ilang mga numero sa telepono nga 3400248 ug 3400249.  Mosunod ang screening sugod sa alas-7 sa buntag hangtod sa alas-5 sa hapon karong Dominggo, Abril 10.

-o0o-

        Ika-20 na ni ka tuig ni Wilma Dunne, presidente sa Operation Rainbow, nga nanabang sa labing kabos nga mga pasyente ug mga tambalanan sa Pilipinas.  Nalukuplukop na niya ang Luzon. Kabisay-an ug Mindanao.  Cebuana nga tua na manimuyo sa Australia ug boluntaryo sab sa Operation Rainbow ang nagda niya dinhi sa ato.

        Nalipay pag-ayo si Dunne sa kadaghan sa ilang mga pasyente sa niaging tuig, kanus-a nakigtambayayong ang Kiwanis Club sa DYAB Abante Pa, Bisaya! ug ABS-CBN Cebu sa pagpahibawo sa mas daghang katawhan labot sa talagsaong pangalagad.  Nanghinaot ang mga tigpasiugda nga mas daghan pa gyong mga pasyente ang ma-operahan karong tuiga.

-o0o-

        Mahimong ma-operahan ang mga pasyente nga nagpangedaron og tulo ka buwan pataas.  Matod sa boluntaryong mga doktor gikan sa Australia mas bata ang pasyente mas maayo, labi na kon wa pa silang kasugod og sulti.  Mas lisod nang mahibalik ang normal nga sinultihan kon dako nang pasyente.

        Bisan mopasar sa screening, wa hinuoy garantiya nga ma-operahan ang tanang pasyente.  Kinahanglan nga wa silay hilanat ug ubang sakit sa adlaw mismo sa operasyon.  Kon daghan gyod kaayo ang operahanan, mahimo nga magsugod na ang mga doktor pag-opera sa Dominggo sa hapon aron mas daghan pa gyod ang maatiman sa di pa siya mamiya sunod semana.

-o0o-

        Unahon pag-opera ang mga pasyente gikan sa kalungsoran gawas sa Metro Cebu ug ubang mga lalawigan.  Kinsa hatagan sa Kiwanis og libreng katulganan ug mga pagkaon samtang magpaabot nga maatiman.  Si Steve Hahn, kanhi presidente sa Kiwanis, niingon nga nakahuwam sila og mga higdaanan aron mas mapahimutang ang mga pasyente.

        Sa niaging tuig, may mga kompaniya sa barko ug ayroplano nga nitanyag og libreng plite alang sa kabos nga mga pasahero gikan sa kasilinganang mga lalawigan.  Kon gusto kang motampo paghimong mas sayon sa operasyon sa mga pasyente, sama sa paghatag og kalingawan sa mga batang pasyente, makahimo ka pakiglambigit sa imong higalang Kiwanian o pagtawag namo sa DYAB sa 4221950 ug 4221953, o i-email mi sa dyab1512@gmail.com.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 6, 2011

Buslot sa subsidy

Dunay 216,988 ka jeepneys nga namasahero sa kadalanan sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas.  Mao ni ihap sa Department of Transportation and Communications (DOTC) ug Japan International Cooperation Agency (Jica) niadtong 2007.  Labing seguro niburot na ni sa niaging upat ka tuig.  Apan wa koy mas bag-ong ihap nga nakuha.

Busa mao lang una ni ang atong gamiton pagtino pilay madawat sa matag PUJ operator gikan sa P450 milyones nga gigahin sa Malakanyang nga subsidy.  Ang Public Transport Assistance Program (PTAP), o Pantawid Pasada, mahimong ihatag sa tricycles kon moangkon og counterpart ang local government units.  Gipapas na sa listahan sa makadawat ang mga mangingisda ug mga mag-uuma.

-o0o-

Kon ihurot og hatag ngadto sa PUJs, makadawat ang matag unit og P2,073.85 sa usa ka buwan, o P69.13 matag adlaw.  Mas gamay hinuon ang nahaunang sugyot sa Department of Energy (DOE) nga maoy nisugyot sa subsidy, tag-P500 ra sa matag PUJ, o P16.67 matag adlaw.  O, segun sa kuwentada sa DOE, P3 matag litro sa krudo nga ilang makonsumo.
Sa akong pagsuwat ini, bisan napirmahan nang Presidente Noynoy Aquino ang Executive Order No. 32, wa pay natakdang kantidad.  Umulon pang implementing rules and regulations (IRR) sa  DOE, Department of Budget and Management (DBM), Department of Interior and Local Governments (DILG), Department of Finance (DOF) ug DOTC.

-o0o-

Komplikado hinuon ang sistema sa pagpatuman sa subsidy.  Maong nipasidaan ang DOE nga mahimong unya pa ni sa sunod buwan mapahimuslan.  Nagkinahanglan sila og upat ka semana una maprinta sa mapilian nga mga bangko ang "smart cards" nga maoy basehan sa diskuwento nga P3 matag litro.  Ambot asa ituslok ang smart cards, sa gasoline stations ba sa ATM o sa bag-ong lungag nga ilang mahunahunaan, aron pagtino nga di magamit sa laing butang.
Laing posibleng suliran:  PUJ operators ang hatagan sa subsidy; unsa may garantiya nga ila ning itunol sa PUJ drivers nga maoy magpatubil og krudo matag adlaw?

-o0o-

Matod sa Malakanyang di iapil sa subsidy ang buses.  Kay bag-o lang napatuman ang uminto sa ilang plitehan.  Apan wa ba diay sila mahunghongi sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) nga napasaka na sab ang minimum nga plitehan sa PUJs?  P1 ang uminto.  Dinhi sa Sugbo, inay P6.50 (nga P7 ang aktuwal nga gikolekta sa PUJ drivers) nahimo na karong P7.50 (nga, nakatag-an ka, P8 na sab ang aktuwal nga gikolekta).

Ug mao ni akong nakita nga labing dakong buslot ning subsidy nga giaprobahan sa Malakanyang.  Mora lang sila og nag-drowing sa papel, kinuha ang mga numero sa tumoy sa ilang buhok.  Way bisan usang nagtagad pagsusi sa tinuod nga kahimtang sa kadalanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 4, 2011

Tahas sa DOE

Pipila ka nagpakabana nga mga motorista nakabantay nga, human sa sunudsunod nga pagsaka sa presyo sa lana sukad sa pagsugod ning tuiga, nagkadako ang kang-a sa presyo sa nagkalainlaing gasoline stations dinhi sa Metro Cebu.  Nga kon magkugi lang ang mga drayber pagsusi ug pagtandi sa mga presyo, inay magpiyong lang pagpatubil sa ilang mga suki, mahimong makadaginot sila og gikan sa P5 hangtod sa P9 matag litro.
Ang mga nakabasa ini nga dunay mga sakyanan, pribado man o pamasahero, mapugwat tingali sa kadako sa kalainan ug magharab-harab dayon paglibot sa nagkalainlaing gasoline stations.  Kon usa ka nila, pagbantay.  Tingali og mas dako ang imong maggasto pagtultol kay sa madaginot sa labing baratong presyo.

-o0o-

Usa sa nagpakabanang motorista, taguon lang nato sa ngang Jay Jakosalem, nisugyot nga among isibya ang managlahi nga mga presyo aron magiyahan ang mga tigpaminaw.  Ako siyang gipahibawo sa mga limitasyon:

• Di mi maka-uran-uran og sibya sa ngan sa mga kompaniya ug produkto nga di paninglan og kontrata sa among Sales Department kon dayegon, o mag-atubang og posibleng kaso kon sawayon;
• Aron makiangayong matandi ang presyo, kinahanglang suruyon ug isibya ang presyo sa tanang gasoline stations sa Metro Cebu, pero wa mi reporters ni airtime para ana; ug
• Mahimong biyaan mi sa kinabag-an sa mga tigpaminaw nga way sakyanan ug mahimong di interesado.

-o0o-

Apan ang sugyot nilang Jay ug kaubanan di angayng palabyon.  Ang pagpahibawo sa katawhan sa dakong kalainan sa presyo sa nagkalainlaing gasoline stations, gawas nga makatabang tinuod sa mga motorista, makapugos pa gyod sa mga kompaniya sa lana pagdani og dugang mga kustomer pinaagi sa pagpuhalay sa ilang presyo.
Nga mao ang usa sa labing mahinungdanong tumong sa Oil Deregulation Law.  Nga maoy kanunayng mapasok sa suok kon magkonsabo nang mga kompaniya sa lana pagdungan pagpahibawo sa mga usbaw, nga managsama hangtod sa kataposang usa ka dako.  Apan wa mahibaw-i sa kadaghanan nga duna diay gasoline stations nga, tungod tingali kay nagsikit ra, nagpalabwanay og laslas sa ilang presyo.

-o0o-

Anhi mosud, managhas ko pagsugyot, ang Department of Energy (DOE).  Di lang tungod kay Sugbuanon ang kalihim, si Jose Rene Almendras, ug ang chief of staff, si Atty. Ina Almendras Magpale, kon dili tungod kay ila ning trabaho.
Nganong di man suguon nilang Almendras ug Magpale ang tanang regional directors sa DOE pagsumiter sa presyo sa tanang gasoline stations matag adlaw?  O, kon apiki sa mga kawani, matag semana?  Gawas nga mapamatud-an nga nag-inspeksiyon gyod diay sila sa gasoline stations, masusi pa sa DOE tinuoray bang kumpetinsiya sa mga kompaniya sa lana.  Ang mga sakop na sa media ang mahibawo unsaon pagsibya ang kasayuran nga madani, di magduka, ang mga tigpaminaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 3, 2011

Sakit ni Sanchez

Ambot kon si Bise Gobernador Greg Sanchez bay nagsugo sa iyang mga suod sa paghatag og managlahi nga kasayuran mahitungod sa kahimtang sa iyang panglawas.  Usa nila niingon nga may sakit lang siya sa tutonlan maong maglisod pagsulti.  Lain nipahibawo nga may pneumonia siya.  Gidasonan sa lain pa nga may tubig ang iyang baga.  Apan pulos nila gipanghimakak ang mga huhungihong nga himatyon na siya ug gitagalan og pila na ka lang ka buwan ang iyang kinabuhi.
Bisan unsa pay kahimtang sa panglawas ni Sanchez, kadako kaha sa iyang kahimangod nga di siya makapangunay pagpasabot sa mga Sugbuanon.  Siya untay labing takos nga mopatin-aw nganong wa na siya pakita sa publiko sa niaging kapin na sa duha ka buwan.

-o0o-

Isip politiko, sukad niadtong board member pa hangtod nga napiling ikaduhang labing taas nga opisyal sa lalawigan sa Sugbo, way suliran ang mga sakop sa media sa pakighinabi ni Sanchez.  Si Sanchez pa man gani ang nireklamo nga wa na siya hatagi og samang pagtagad sa media human sila nagkasungi si Gobernador Gwen Garcia.
Way lipudlipod si Sanchez nga nanubag sa daghang kontrobersiya nga naglambigit sa mga kawani ug mga sakyanan sa iyang buhatan, sa iyang pribadong mga negosyo, ug bisan sa pagkagumon sa iyang anak nga lalaki sa ilegal nga drugas.  Maong dako kaayong haw-ang ang namugna ning iyang kahilom.

-o0o-

Wa katabang pag-iban sa kalibog sa katawhan ang pagka magsisibya ni Sanchez.  Siya gyod gani ang nanag-iya di lang sa usa usa kon dili sa upat gyod ka sibyaanan sa radyo.  Ang pagpalta sa inadlaw niyang tulomanon sa radyo, labaw sa wa na pagduma sa sinemanang sesyon sa provincial board, maoy nakapadangilag sa kabalaka nga di kasarangan ang iyang sakit.
Bisan kinsang magsisibya mosulti nimo nga ang sakit sa tutonlan di makapugong niya pagtingog sa radyo.  Ubo man o pagaw lang ang hinungdan, naanad nang mga tigpaminaw nga matag karon ug unya mausab ang tingog nga ilang madunggan.  Silay labing daghan og pangutana kon may tingog nga di na madunggan sa kahanginan.

-o0o-

Mas maayo kay sa pagpakahilom ug sa pagpangilaba nga tugotan siyang makapahuway ug mas maayong ipangaliya ang iyang kahimtang ang gihimo ni Kongresista Tomas Osmeña.  Sa labing sayo nga kahigayonan, siyay nangunay pagpahibawo sa mga Sugbuanon nga duna siyay kanser sa urinary bladder.  Wa itago ang iyang pagpatambal sa Estados Unidos, gipasundayag sa tanang gustong motan-aw ang iyang pagpaupaw, ang iyang kaluya, ang di na normal niyang pagpangihi ug ang pagkahibalik sa kabaskog sa iyang panglawas.
Kon makabasa si Sanchez ini, kinasingkasing kong mohangyo niya sa pagtug-an sa kamatuoran ngadto sa mga Sugbuanon.  Di krimen ni timaan sa kahuyang ang pagkasakit.  Maiya ang hingpit nilang pagsabot ug pangaliya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com