skip to main |
skip to sidebar
Gubat sa Pasil Sa 44 ka tuig nga kang-a gikan sa pagkamatay ni Ferdinand Magellan ug sa paglayas sa nahibilin niyang kaubanan gikan sa Sugbo sa 1521 ug sa pagdunggo ni Heneral Miguel Lopez de Legazpi sa Sugbo sa 1565, daghan nang kausaban nga nahitabo sa Sugbo ug sa Espanya. Ang tinubdan sa atong kasayuran sa mga panghitabo gikan sa pamunoan ni Humabon hangtod sa pagpuli ni Hari Tupas sa Sugbo mao ang lakbit ug putul-putol nga asoy sa atong katiguwangan. Apan wa magnihit ang atong kasayuran sa pagsulbong sa gahom ug kahimanan sa gubat sa Espanya. Maong di lisod tuohan nga ang tulo ka barko nga kasundalohan ni Legazpi mas andam nga makigubat sa mga Sugbuanon kay sa mga kauban ni Magellan.-o0o-
Kay wa na may Antonio Pigafetta nga nisuwat sa mga panghitabo sa duha ka tumoy sa kalibotan, abunda ang luna sa mga pangagpas. Sama pananglit sa pagtuo nga tungod sa pait nilang kasinatian sa Sugbo, ang nabuhi nga mga Katsila nipasidaan sa ilang mga kadugo nga di mahigalaon ang atong katiguwangan. Sa bahin sa mga Sugbanon, wa nay makatino unsay nahitabo nilang Humabon ug Lapulapu. Nagpadayon bang ilang panagsungi? O nagkahiusa tungod sa kamatayon ni Magellan ug pagbahag sa ikog sa mga langyaw? Managsama bang ranggo nilang Humabon ug Tupas? O mas lapad nang gingharian sa nauwahi?-o0o-
Ang libro ni Don Vicente Rama, amahan sa charter sa Dakbayan sa Sugbo, makapalili nato sa kahigayonan nga mas hawod si Tupas kay nilang Humabon ug Lapulapu ug nga mas nagkahiusa nang mga Sugbuanon. Ang gibanabana nga 2,000 ka mga sundawo ni Tupas gihulagway nga naggikan sa Sugbo, Mandaue, Liloan, Talisay ug Minglanilla. Wa hisguti ang Mactan. Giasoy ni Rama nga wa magdungan og dunggo sa pantalan sa Pasil ang tulo ka barko ni Legazpi sa Sugbo: Ang Capitana ug San Lucas nag-una sa Abril 27, 1565; ug nisunod ang Almiranta nga gisakyan ni Legazpi sa Abril 28. Niulbo ang gubat pagka gabii dihang napakyas ang sabutsabot nga giduma ni Padre Andres de Urdaneta.-o0o-
Managlahi ang hubad sa taktika ni Tupas sa gubat: Dihang niulbo ang mga kanyon sa barko, gipasibog ni Tupas ang iyang kasundalohan aron di maabot sa bala. May nikuwestiyon sa iyang paghatag og higayon sa mga Katsila paghupot og mas lig-ong posisyon sa yuta. Nagkasungi sang kasayuran kinsay nagsunog sa kabalayan sa Sugbo. May nangagpas nga si Tupas ang nagsugo aron di magamit ni katagoan sa mga langyaw. Ubang mga magsusuwat nipasangil ni Legazpi aron pag-abog nilang Tupas sa kabukiran. Ang lapad nga sunog napakyas pag-ugdaw sa imahen ni Sr. Sto. Niño apan nakapuo sa mga tinubdan sa pagkaon. Nga nakapugos ni Legazpi pagbalhin sa mas abunda og pagkaon nga Iloilo. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
Piyesta sa kinaiyahan Sa ikaduhang sunudsunod nga tuig, ipahigayon ang Misa alang sa Kinaiyahan sa Basilica del Sto. Niño aron paghatag og katilingbanong kahulogan sa ika-445 nga Piyesta Senyor sa Sugbo. Matod ni Padre Tito Soquiño, tigpamaba sa Basilica, kabahin ni sa hiningusgang kampanya pagpasabot sa katawhan nga mahimong mas makahuloganon ang pag-debosyon ni Sr. Sto. Niño kon paanalipdan ang balaanong gasa sa kinaiyahan. Gihangop ni Soquiño ang padayong pagkahimong batobalani ni Sr. Sto. Niño sa mga nagpakabana alang sa kinaiyahan. Nga niadto nag-iyahay apan karon naghugpong na sa ilang kalihokan. Usa sa ilang proyekto mao ang pagda ni Sr. Sto. Niño sa 1,000 ka labing hilit nga isla nga napasagdan ug nabiyaan sa kalamboan. -o0o-
Sa iyang pagtambong sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya, si Soquiño nitino sab nga mahinayon na karong tuiga ang paghimong mas berde sa Basilica. Gawas sa pagpalambo ug paghimong mas limpiyo sa suplay sa tubig, nagplano ang kaparian pagbutang og solar panels sa atop sa kabahin o sa tibuok gyong Basilica. Matod ni Soquiño nahagit sila sa Santo Papa, Benedict XVI, nga nigamit nag solar power sa Vatican. Ang tiles nga atop sa Paul VI auditorium, nga gigamit sa sinemanang misa sa Santo Papa kon mag-uwan, gipulihan og 2,700 ka solar panels. Ang photovoltaic cells mohimo sa sidlak sa adlaw ngadto sa elektrisidad, nga igong mosuga, mopainit o mopabugnaw sa auditorium nga may 6,000 ka lingkoranan. -o0o-
Ang kawsa sa Santo Papa alang sa kalikopan maoy nakaaghat sa Basilica del Sto. Niño pagsukip ini sa Piyesta Senyor ug sa padayong pagsangyaw ni Sr. Sto. Niño sa pagtuo. Sukad sa iyang pagkapili niadtong 2005, si Benedict XVI nilusad og kampanya pagdaginot sa kuryente pinaagi sa paghulagway sa pag-usik-usik ini nga nakapa-apiki sa mga kabos. Ang solar power sa Vatican makalikay sa pagkonsumo og 200 ka tonelada sa carbon dioxide, o 70 ka tonelada sa lana, sud sa duha ka semana. Kon di gamiton ang Paul VI auditorium, ang matigom nga elektrisidad ipuno sa power network sa Vatican. -o0o-
Mahiagom og dakong pagsuway ang kampanya sa Basilica del Sto. Niño pagpanalipod sa kinaiyahan sa ilang pahimatngon sa mga deboto sa pagsalikway sa naandan na nga pagpalupad sa mabulukon nga balloons matag human sa Misa Pontifical sa adlaw sa piyesta sa Pilgrim Center. Laing sukdanan mao ang padayong pagtidlom sa ilegal nga pangisda sa mga isla sa Bohol nga naduaw na ni Sr. Sto. Niño. Gipahibawo ni Soquiño nga mahimong sunod nilang duawon ang Limasawa. Matod niya makahuloganon nga ang isla nga gipahigayonan sa labing unang misa duawon sa simbolo sa upat ug tunga na ka siglo nga pagka duyan sa Sugbo sa Kristiyanismo sa Asya. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
