Arangkada of Leo Lastimosa for November 8, 2011

        Ignorante sa budget


    Unsa ba kaandam si Cebu City Mayor Michael Rama nga manalipod sa iyang gisugyot nga budget alang sa sunod tuig?  Subli-subli niyang gipasalig nga gihashas nila pag-ayo ang P11.8 bilyones nga gahin sa wa pa isumiter ngadto sa Cebu City Council busa andam na kaayo siya ug ang tanang department heads nga manalipod ini.
    Apan ang sulti ni Rama sukwahi sa iyang mga lakang.  Tanang mga timaan nagpakita nga di ganahan si Rama nga manalipod sa iyang budget atubangan nilang Bise Mayor Joy Augustus Young ug mga konsehal.  Mas ganahan siyang manalipod ini atubangan sa mga sakop sa media.  Uban ang panghinaot nga di siya kinahanglang mohatag og detalye asa kuhaon ug unsay gastohan sa budget.

-o0o-

    Niang mga timaan nga nakakumbinser nako nga wa kahibawo si Rama sa iyang gipanulti nga kakinahanglanon ug kamakiangayon sa pinaburot pag-ayo niyang budget:

• Gidid-an niya ang department heads pagtambong sa pre-budget hearing nga gipatawag sa City Council Oktubre 27 uban ang pasalig nga andam na sila sa pagsugod sa pormal nga budget hearing;
• Dihang gisugdan nang pormal nga budget hearing niadtong Nobyembre 4, wa motambong si Rama ug igo lang gipada ang iyang kalihim aron maoy mobasa sa iyang mensahe sa budget ngadto sa konseho; ug
• Sa samang adlaw, gidid-an niya si City Treasurer Tessie Camarillo pagtambong ug gipa-walkout ang department heads dihang gipakuha ni Young si Camarillo.

-o0o-

    Kon tinuod pang andam si Rama pagpanalipod sa budget, gihangop unta niya ang tanang kahigayonan pagpasabot asa kuhaon ug unsaon paggasto ang iyang gipangayo nga P11.8 bilyones, ma-pasiuna o ma-pormal nga budget hearing man.
    Ang iyang pakiglalis sa technicalities kinsay manalipod sa budget ug ang iyang pasidaan sa mga sakop sa konseho sa di pagpangimbestigar sa department heads, bisan wa pa pormal nga makasugod ang pagsubli sa budget, nakapatumaw sa makapaalarma nga kahigayonan nga wa kasuhito ug busa maglisod pagpasabot sa budget silang Rama ug ang kasagaran sa department heads.

-o0o-

    Gisuwayan na sa pipila ka sakop sa media pagpangutana si Rama mahitungod sa mga detalye sa iyang budget apan abtik kaayo siyang nipasa nila ngadto sa department heads.  Posible kaha nga, sama sa nangagi niyang pataka nga mga pirma, nipirma na sab siya sa proposed appropriation ordinance sa way pagbasa ni pagtuki sa mga detalye?
    Pipila ka department heads nga nihangyo nga di lang gyod intawon ilhon nikumpisal nga nakugang sila sa dakong pagburot sa gahin sa ilang mga departamento.  Posible kaha nga di si Rama ray ignorante sa budget?  Gibalik-balik pagdeklarar ni Rama nga ang iyang budget mao ang budget sa katawhan.  Taliwa sa iyang beautification projects ug ubang salida, kanus-a man siya nakahigayon pagkonsulta sa mga Sugbuanon mahitungod sa budget?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 7, 2011

Piit sa budget


Mahimo bang atong piyongan kadiyot ang kamatuoran nga ang gubat sa budget sa Dakbayan sa Sugbo alang sa 2012 nanukad sa panagsungi sa politika nilang Mayor Michael Rama ug mga sakop sa City Council nga ang mayoriya alyado ni Kongresista Tomas Osmeña, ug subayon ang mga numero nga nahilambigit sa lalis:

• Mapilo og hapit katulo (262%) ang budget karong tuiga (P4.5 bilyones) kon maaprobahan ang P11.8 bilyones nga gisugyot ni Rama alang sa sunod tuig; ug
• Ang nakolekta sa dakbayan gikan sa Enero hangtod sa Septiyembre karong tuiga niabot lang og P3.2 bilyones, gikahadlokan nga maalkanse og labing menos P800 milyones inig tapos sa tuig.

-o0o-

Ang mga sakop sa konseho, pagpalig-on sa ilang pagduda nga maglisod ang dakbayan pagpangita og tinubdan sa P11.8 bilyones nga gipangayo ni Rama, nihatag sa ilang kaugalingong mga numero:

• Ang budget ni Rama mas dako kay sa gisugyot nga P11 bilyones nga budget sunod tuig sa Quezon City, ang labing adunahang dakbayan karon sa Pilipinas;
• Ang Quezon City nakakolekta na og P20 bilyones nga buhis gikan sa Enero hangtod sa Septiyembre karong tuiga; ug
• Lisod apson ang kita sa Quezon City, nga dunay 58,000 ka rehistradong negosyo, sa Dakbayan sa Sugbo nga duna lay 28,000 ka rehistradong negosyo.

-o0o-

Sa pikas nga bahin, si Rama masaligon nga mapalambo ang koleksiyon sa buhis sunod tuig nga di na gani kinahanglan nga hinayunon ang pag-utang og P2 bilyones alang sa iyang mga proyekto.  Nihit hinuon ang mga detalye ni Rama asa gikan ang dakong koleksiyon nga iyang gipasalig sunod tuig.
Mas abunda og numero si Budget Officer Nelfa Briones, nga usa sa ni-walkout sa budget hearing sa niaging semana:  Kon ipasikad sa 36.36% nga usbaw sa kita sa dakbayan gikan sa 2009 ngadto sa 2010, masaligon siyang makakolekta og P6.14 bilyones karong tuiga.  Matod niya ang sobrang koleksiyon maggamit alang sa mas dakong budget sunod tuig.

-o0o-

Niay duha ka pait kamatuoran nga di mahitabong isulti sa nagkasungi nga mga pundok:

• Ang kampo ni Rama nakaamgo nga makatabang nila pagdaog og lab-as nga termino sa 2013 mao ang paglabaw sa mga nahimo ni Osmeña, o ang pagtulisok sa BO-PK kon wa silay mapatuman nga mga proyekto; sa pikas nga bahin
• Ang kampo ni Osmeña kumbinsido nga ang pinaburot nga budget gamiton sa reelection campaign ni Rama ug, kon di palutson sa konseho, ihan-ok ngadto nila ang tanang tulisok sa pagbabag sa kalamboan.

Sa kalidad sa mga argumento sa nagpadayong lalis, nakabentaha ang kampo ni Osmeña:  Ang pagduda may kuwarta ba alang sa P11.8 bilyones nga budget mas katuohan kay sa salida ni Rama paghimong ituy-itoy sa department heads nga way laing kapilian gawas sa pagyangu-yango bisan unsay iyang gusto.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com